Rolki terenowe - wszystko co warto o nich wiedzieć
Rolki terenowe to sprzęt sportowy przypominający nartorolki terenowe. Przy wykorzystaniu kijów można na nich jeździć techniką podobną do narciarskiej. Taka aktywność angażuje niemal wszystkie mięśnie ciała, a ruch jest zbilansowany i zdrowy. Duże i pompowane koła pozwalają na jazdę nie tylko po asfalcie. Czym różnią się terenowe wersje rolek od nartorolek? Jakie są najlepsze rolki terenowe dla początkujących? Jaka jest ich cena? Piszemy wszystko, co warto o nich wiedzieć.
Spis treści
Czy rolki terenowe i nartorolki terenowe coś różni?
Gdzie można jeździć na rolkach terenowych?
Jakim stylem można jeździć na rolkach terenowych?
Rolki terenowe dla początkujących
Co to są rolki terenowe?
Rolki terenowe to sprzęt sportowy wywodzący się z rolkarstwa. Pozwala na jazdę techniką podobną do biegowej narciarskiej. Budowa rolek terenowych umożliwia jazdę po łagodnym terenie. Duże i pompowane koła 6 cali lub 8 cali pokonują niewielkie nierówności nawierzchni i małe przeszkody. Najczęściej wykorzystywane są do poruszania się po parkowych ścieżkach, polnych drogach, a nawet leśnych duktach. Oczywiście można na nich jeździć po asfalcie i kostce brukowej.
Jazda na rolkach w terenie ma wiele określeń. Najczęściej mówi się na nią cross skating, nordic skating, skiking.
Jazda z kijami do nartorolek stylem zaczerpniętym z narciarstwa biegowego równomiernie angażuje ponad 90% mięśni ciała. Identycznie jak podczas biegu narciarskiego, czy jazdy na nartorolkach sportowych. Aktywność ta jest doskonałym narzędziem prowadzącym do ogólnego wzmocnienia ciała, wzrostu wydolności, utrzymania poprawnej wagi ciała i zachowania dobrej formy na długie lata. Aktualnie produkowane modele pozwalają przede wszystkim na jazdę narciarskim stylem łyżwowym. Dostępne są też wersje umożliwiające poruszanie się krokami z odbicia przy równoległym prowadzeniu rolek. Styl ten przypomina sposób pokonywania terenu na nartach przełajowych.
Konstruktorzy rolek terenowych stosują różne metody przypięcia ich do stóp użytkownika. Spotykane są zintegrowane buty niczym w łyżworolkach. Najczęściej stosowane są rozwiązania pozwalające na wykorzystanie własnych sportowych butów użytkownika. Przeważają koncepcje, w których rolka przypięta jest do buta za pomocą elastycznych pasków z rzepami. Takie “wiązania” stosuje np. firma Skike. W niektórych modelach firmy Powerslide konstrukcja “wiązań” przypomina te stosowane w snowboardach.
Nieodłącznym elementem rolek terenowych są zintegrowane hamulce. Pozwalają na kontrolowanie prędkości, a nawet szybkie zatrzymanie się. Niemal wszyscy producenci stosują podobne rozwiązanie. Hamowanie odbywa się dzięki tarciu wytworzonym pomiędzy oponą, a elementem ciernym przyciskanym do tylnego koła.
Rolki terenowe Skike
Pierwsze rolki do jazdy w terenie pod koniec XX wieku skonstruował Otto Eder. Ten austriacki entuzjasta łyżworolek poszukiwał sprzętu umożliwiającego jazdę w okolicy zamieszkania. Sąsiedztwo miejscowości Pogendorf w okolicach Sarleinsbach w Austrii obfituje w szutrowe i leśne drogi, przez co tradycyjne rolki nie spełniały oczekiwań.
Pionierskie konstrukcje Edera wykorzystywały rowerowe koła o niewielkiej średnicy. Górzysty teren to nie tylko podbiegi, ale też zjazdy. Pojawiła się więc potrzeba hamowania. Początkowo Otto wykorzystywał hamulce szczękowe z rowerów. Te się jednak grzały. Projektant znalazł lepsze rozwiązanie, wykorzystał zasadę dźwigni. Odpowiednio długie ramię uruchamiane łydką użytkownika przyciskało element cierny do tylnego koła. Ten wynalazek okazał się bardzo skuteczny. Po dzień dzisiejszy tak buduje się hamulce działające niemal we wszystkich rolkach terenowych, czy nartorolkach.
Kolejnym wyzwaniem było przypięcie rolek do butów. Wynalazca pierwszych rolek do jazdy terenowej wykorzystał elastyczne paski, którymi przymocowywał sprzęt do własnych butów sportowych.
Produkowane obecnie rolki w teren od firmy Skike różnią się od pierwszych konstrukcji Edera. Niemniej jednak wciąż niezmienne pozostają w nich trzy elementy. Duże i pompowane koła umożliwiające pokonywanie nierówności i małych przeszkód na drodze. Hamulce uruchamiane łydką dociskające element cierny do tylnych kół. System wiązań oparty na paskach umożliwiający przypięcie rolek do zwykłych butów użytkownika.
Otto Eder zastanawiał się nad nazwą dla swojego wynalazku. Określenie rolki Skike wzięło się z połączenia dwóch angielskich wyrazów - ski, czyli narty i bike - rower.
W chwili pisania tego tekstu marka Skike należy do niemieckiej firmy Four Ace Europe GmbH. Przedsiębiorstwo to jest producentem rolek terenowych Skike.
Czy rolki terenowe i nartorolki terenowe coś różni?
Pierwsze konstrukcje rolek do jazdy terenowej wymuszały jazdę techniką bardziej podobną do łyżworolek, niż nartorolek. Sposób mocowania buta w rolkach terenowych sprawiał, że stopa użytkownika była na stałe “zespolona” z mostem nośnym. Użytkownik, gdy podnosi piętę, unosi także całą rolkę. Tak działają też wrotki, czy łyżwy. Gdy powstawał ten tekst wciąż w ten sposób konstruowane były niektóre modele rolek Skike, wszystkie modele rolek terenowych Powerslide, czy SRB.
Tymczasem zadaniem nartorolek jest dokładne odzwierciedlenie mechaniki ruchu biegacza narciarskiego. Wiązanie jest tak skonstruowane, że pięta użytkownika może swobodnie się unosić. Punkt mocowania specjalistycznego buta znajduje się tuż przed palcami użytkownika. Podczas jednego cyklu pracy - kroku biegowego - pięta narciarza styka się z nartą, czy nartorolką tylko w momencie przeniesienia ciężaru ciała na jedną nogę. W pozostałym czasie pięta jest swobodna.
Z czasem na rynku pojawiły się modele rolek terenowych Skike, w których część stopy użytkownika mogła unosić się ponad most nośny rolki. Mocowanie buta wciąż odbywało się za pośrednictwem elastycznych pasków. Użytkownik nadal też korzystał ze zwykłych butów sportowych. Konstrukcja wiązania dzięki zawiasom unosiła się wraz z piętą. W większości wariantów jednak wspomniany mechanizm pozwalał na oderwanie od mostu tylko śródstopia i tyłostopia. Przodostopie wciąż pozostawało “powiązane” z mostem. Tak działały modele: Skike VX Twin, Skike V8 i Skike V9 Fire. Nieco bliższy wzorcowi pracy wiązania narciarskiego jest model rolek Skike V9 Tour, ale i on funkcjonuje inaczej.
Środowisko nie jest zgodne odnośnie podziału - rolki terenowe - nartorolki terenowe. Niektórzy uważają, że bliskie odwzorowanie działania wiązania narciarskiego w rolkach wystarczy, by nazwać je nartorolkami. One często pozwalają biegać prawie tak jak na nartach. Jednak jak wiemy “prawie” zwykle robi dużą różnicę. Jak poważne musi to być podobieństwo? Kto ma to rozstrzygać?
Kryteria muszą być jasne. Nikt nie powinien mieć wątpliwości odnośnie przyporządkowania danego modelu do odpowiedniej kategorii. Rozwiązanie już dawno znalazł FIS (Międzynarodowa Federacja Narciarska). W przepisach FIS nartorolka musi być wyposażona w wiązanie narciarskie lub działające identycznie. W nie wpina się specjalistyczne biegowe buty narciarskie. Sprzęt, który nie spełnia tych wymagań, nie może być nazywany nartorolkami. Uważam, że to sensowny warunek. Dzięki temu każdy już na pierwszy rzut oka może zidentyfikować sprzęt i stwierdzić, czy są to rolki terenowe, czy nartorolki.
Mimo to w gronie entuzjastów nart na lato często potocznie nazywa się “nartorolkami” każdą szynę z kółkami, która służy do jazdy z kijami techniką identyczną lub podobną do narciarskiej. Nawet jeśli system mocowania buta nie zapewnia swobody ruchu pięty.
Gdzie można jeździć na rolkach terenowych?
Zdolność do jazdy na rolkach terenowych poza równymi drogami asfaltowymi zależy przede wszystkim od wielkości i szerokości kół. W rolkach do jazdy terenowej, tak samo jak w nartorolkach terenowych, montuje się koła o średnicy 5, 6 lub 8 cali. W większości wypadków są one pompowane.
Pierwsze modele rolek Skike dostępnych w powszechnej sprzedaży wyposażone były w koła o rozmiarze 150 mm - 6 cali. Sprzedawane były też modele dla dzieci z kołami 125 mm - 5 cali. W latach 2017 i 2018 na rynku pojawiły się rolki terenowe Skike V9 wyposażone w koła 200 mm - 8 cali. Konkurencja - Powerslide i SRB - proponowały także własne wersje z oponami 8 cali.
Im większe i szersze koła, tym większe zdolności pokonywania nierówności. Niezależnie od rozmiaru kół terenowe wersje rolek i nartorolek mogą służyć do jazdy po asfalcie. Nie ma też przeszkód, by pokonywać na nich drogi wyłożone kostką brukową, czy szutrem. Różnego rodzaju ścieżki parkowe, polne drogi, a nawet leśne. Jednak takie tereny nie są dostępne dla każdego. Jazda na rolkach terenowych wymaga umiejętności, a jazda poza asfaltem jeszcze większych. O nauce jazdy na rolkach terenowych obszerniej piszę w sekcji Rolki terenowe dla początkujących.
Jazda na rolkach w terenie wymaga zwartej nawierzchni. Luźna warstwa na drodze sprawia, że rolka uślizguje się przy odbiciu. Szczególnie ciężki do pokonania jest piasek, w którym koła grzęzną. Takie odcinki, jeśli są krótkie, można przejść lub pokonać np. poboczem. Pompowane koła rolek do jazdy w terenie przejeżdżają po małych kamieniach, gałęziach, korzeniach.
Film: Na powyższym filmie możesz zobaczyć jak radzą sobie koła 6" w rolkach terenowych na 10 różnych nawierzchniach.
Największe możliwości jazdy po drogach z małymi przeszkodami mają rolki z kołami 8 cali. Takie opony są nie tylko znacznie większe od wersji 6 cali, ale także prawie dwukrotnie szersze. Przeważają stabilnością i odczuwalnie mniej grzęzną. Należy mieć jednak na uwadze, że nawet największe opony rolek terenowych są kilkukrotnie mniejsze niż koła rowerowe. W niektórych miejscach ciężko jechać na rowerze, nie mówiąc o komforcie poruszania się. Ruch na rolkach, czy nartorolkach terenowych może być na takich nawierzchniach bardzo trudny lub nawet niemożliwy.
Rolki terenowe lub nartorolki terenowe to też świetne narzędzie do jazdy miejskiej. Osoby dojeżdżające do pracy mogą połączyć przyjemne z pożytecznym. Pompowane koła rolek poradzą sobie z miejskimi przeszkodami, jak kostka brukowa, płyty chodnikowe, dziurawe asfalty, progi i krawężniki. Tu przydaje się też hamulec, który pozwoli na szybkie zatrzymanie niezależnie od warunków na trasie. Na rolkach z pompowanymi kołami można też rozpocząć jazdę spod samego domu.
Jakim stylem można jeździć na rolkach terenowych?
Rolki do jazdy terenowej dostępne w sprzedaży w pierwszych latach umożliwiały jazdę tylko stylem łyżwowym. Pierwsze próby umożliwienia równoległego prowadzenia rolek wyszły od firmy Skike. W modelu Skike VX Twin zaimplementowano dwie istotne innowacje. Ta wersja rolek Skike okazała się nieudana. Była mało trwała i szybko zniknęła z rynku. Niemniej jednak zapoczątkowała możliwość pokonywania dystansu nie tylko techniką łyżwową.
Konstruktorzy Skike na przednich kołach zamontowali łożyska jednokierunkowe, które pozwalały na obrót kół tylko do przodu. Przy próbie jazdy do tyłu koła zatrzymywały się. Na identycznej zasadzie działają koła we wszystkich nartorolkach sportowych do techniki klasycznej, a rozwiązanie to znane było już wiele lat wcześniej. Niemniej jednak nie było stosowane w rolkach terenowych.
Kolejnym novum była zmiana konstrukcji wiązania. Nadal opierało się na idei elastycznych pasków zapinanych na rzepy, umożliwiało jednak unoszenie pięty. Te dwie funkcje pozwoliły na wykonywanie kroków z odbicia zaczerpniętych z narciarskiej techniki klasycznej.
Późniejsze modele pozwalające na oderwanie pięty od rolki - Skike V8 Lift, czy Skike V9 - okazały się bardziej udane. Swojego starszego brata przewyższały głównie trwałością.
Niestety dokładna imitacja stylu klasycznego na rolkach terenowych jest trudna lub nawet niemożliwa. Powodem jest inna konstrukcja wiązania, jak też znacznie większa masa i inne wyważenie rolki z pompowanymi kołami, niż narty. Trudno jest dokładnie skopiować narciarskie kroki z odbicia, jak też bezkrok. To sprawia, że przy równoległym prowadzeniu rolek ich użytkownik porusza się stylem zbliżonym bardziej do narciarstwa przełajowego (backcountry) niż biegowego.
Na problemy z odtworzeniem mechaniki biegu narciarskiego narzekają jedynie puryści. Sama zdolność do poruszanie się przy równoległym prowadzeniu rolek w terenie jest zbawienna tam gdzie jest wąsko. Możliwe stało się przejście ciasnymi ścieżkami, częściej spotykanymi na wielu wycieczkach niż szerokie dukty pozwalające na jazdę stylem łyżwowym. Dla dużej grupy osób prowadzenie rolek równolegle jest szczególnie pomocne przy wspinaniu się na strome podjazdy.
Wśród popularnych na rynku rolek terenowych możliwość oderwania stopy od mostu mają tylko niektóre modele firmy Skike. W chwili pisania tego tekstu są to rolki terenowe Skike V9 Fire i Skike V9 Tour. W rolkach Powerslide i SRB stopa zawsze na stałe przymocowana jest do postawy.
Podsumowując, wszystkie rolki do terenu dostępne w sprzedaży dają możliwość jazdy stylem łyżwowym. W modelach pozwalających na odchylenie pięty od mostu rolki i wyposażonych w łożyska jednokierunkowe można poruszać się krokami z narciarstwa przełajowego, podobnego do narciarskiej techniki klasycznej.
Rolki terenowe dla początkujących
Często padają pytania o rolki terenowe dla początkujących. Moim zdaniem rozpoczynanie nauki na sprzęcie terenowym utrudnia postępy. Może nawet zniechęcić adepta tej aktywności. To sprzęt “toporny”. Owszem, znam osoby, które rozpoczęły swoją przygodę z tym sportem właśnie od rolek terenowych. I kilkoro z nich radzi sobie doskonale. Ale znam znacznie więcej osób, które pomimo upływu lat wciąż mają trudności z techniką jazdy, utrzymaniem równowagi, pracą górnych partii ciała, czy krokiem jednopodporowym.
Moim zdaniem naukę jazdy na nartorolkach powinno rozpoczynać się od nartorolek sportowych. Są znacznie lżejsze niż terenowe odpowiedniki. Masa, która przy nieoptymalnych ruchach wybija nas z toru jazdy i zaburza równowagę, jest dwu, a nawet trzykrotnie mniejsza. To kolosalna różnica.
Nartorolki sportowe są także dużo bardziej precyzyjne w prowadzeniu i manewrowaniu, niż rolki do jazdy w terenie. Każdy ruch stopą, nawet niewielki, przekłada się na reakcję sprzętu. Jeśli chcemy tylko lekko skorygować tor jazdy, wystarczy niewielki ruch i siła. W rolkach terenowych ruchy muszą być obszerniejsze i silniejsze. Inaczej sprzęt nie zareaguje. Często też działa inaczej, niż byśmy oczekiwali.
Istotnym problemem dla wielu początkujących osób jest też brak poczucia stabilności. Dotyczy to zwłaszcza rolek Skike i podobnych, gdzie but przypinany jest paskami elastycznymi z rzepami. Poszukują one możliwości dodatkowego usztywnienia stawu skokowego. Czasami pomaga zastosowanie butów za kostkę. Stabilność takich rolek będzie zawsze mniejsza niż dobrze dobranych nartorolek sportowych współpracujących z butami do nartorolek.
Z wyżej opisanych powodów zdecydowana większość właścicieli uterenowionych wersji rolek bezpośrednio po zakupie jeździ tylko po asfalcie. Bywa, że mijają miesiące, zanim zdecydują się przenieść na naturalne nawierzchnie.
O jeździe na rolkach w terenie początkujący mogą chwilowo zapomnieć. Przynajmniej do czasu bardzo dobrego opanowania balansu i umiejętności szybkiej jazdy. Bez tych umiejętności każda drobna nierówność będzie wytrącać z równowagi. Najechanie koła na kamyk, gałązkę, próg, podwyższenie, czy obniżenie terenu, to zaburzenie balansu. Teren należy pokonywać też z większą prędkością.
Przy powolnej jeździe koło, nawet większe i pompowane, zatrzyma się przy spotkaniu z pierwszym kamykiem. Żeby przejechać po nierównościach, należy jechać szybciej i wszystkie przeszkody pokonywać z impetem. Siła bezwładności sprawi, że koło przejedzie zamiast się zatrzymać. A nasze opanowanie i wyczucie równowagi pozwoli na szybkie dokonanie korekt ciałem i dalszą jazdę.
Zaznaczam tu, że w powyższym opisie mam na myśli umiejętność poprawnej i technicznej jazdy po nierównościach. Z pewnością każdy da radę przebrnąć nawet kilkukilometrowy odcinek drogi w sposób daleki od wzorca bezbłędnej techniki. Choćby idąc z rolkami przypiętymi do butów. Podpierając się, a nie odpychając kijami. Uważam jednak, że celem każdego rolkarza terenowego jest opanowanie umiejętności swobodnej jazdy, a nie tylko przebrnięcie kilku kilometrów bez upadku, czy połamania kijów.
Jakie rolki terenowe na początek?
Osoby, które marzą o uprawianiu cross skatingu i są zdecydowane rozpoczynać naukę od razu na rolkach terenowych, powinny pomyśleć o modelach lżejszych, których masa i bezwładność będą mniejsze. Wielkość kół nie ma znaczenia. Choć koła 8 cali są cięższe niż te o średnicy 6 cali, to są szersze i zapewniają lepszą podstawę. Tu należy znaleźć kompromis. Osoby cięższe i wyższe powinny postawić na koła 8 cali. Osoby niskie i lekkie na lżejsze koła 6 cali. Dobrze też, jeśli sposób przytwierdzania rolki do stopy zapewnia dobrą sztywność w stawie skokowym. Po przypięciu stopa nie powinna mieć żadnych luzów, tak aby każdy ruch przekazywał siłę bezpośrednio na sprzęt.
Dla kogo rolki terenowe?
Rolki w teren to sprzęt dla osób lubiących aktywność blisko natury. Dla wszystkich, którzy doceniają zdrowy ruch dający identyczne korzyści dla ciała, co bieganie na nartach. Dla każdego, kto chciałby wzmocnić wszystkie mięśnie ciała i poprawić kondycję. Jazdę na nartorolkach zalecam także osobom starszym. Doskonale rozwija zmysł równowagi, który wraz z wiekiem czasami szwankuje. Rolki do jazdy terenowej, jak też wszystkie rodzaje nartorolek, są zbawienną formą aktywności dla sportowców z wieloma urazami.
Biegacze narciarscy, którym zależy na możliwości poprawnego odwzorowania techniki biegu narciarskiego powinni zdecydować się raczej na nartorolki. Systemy mocowania stopy w rolkach terenowych, choć coraz bardziej doskonałe, w parze z dużą wagą i innym wyważeniem rolki, zmieniają mechanikę ruchu. To może przyczynić się do wypracowania złych nawyków w technice narciarskiej.
Cena rolek terenowych
Na rynku można spotkać wiele modeli rolek do jazdy w terenie. Cena rolek terenowych zależy często od marki i zaawansowania modelu. Opisywane w tym tekście rolki są znacznie bardziej skomplikowane niż nartorolki sportowe. Są wyposażone w koła z dętkami i oponami, hamulce, czy zintegrowane systemy wiązań. To wszystko wpływa na cenę rolek terenowych.
Trudno podać jedną cenę rolek terenowych. Te zmieniają się nawet z miesiąca na miesiąc. Zależą w dużej mierze od ceny waluty.
Cena rolek do jazdy w terenie często odpowiada kosztom zakupu roweru z niskiej lub średniej półki. Bywa wyższa niż cena kompletu nart biegowych ze średniej półki. Warto jednak zwrócić uwagę na liczbę dni w roku, gdy będziemy korzystać z rolek. Zakup ten amortyzuje się też przez lata uprawiania zdrowej aktywności.
Zobacz ceny rolek terenowych w naszym sklepie.
Autor: Michał Rolski